Grafička kartica je komponenta računara koji služi za prikazivanje slike na ekranu. Može se koristiti i za obradu negrafičkih podataka. Primjetan je trend da se na grafičke kartice prebacuju poslovi koji su tradicionalno pripadali centralnim procesorima. Moderne grafičke kartice osim ove osnovne funkcije preuzimaju brojne poslove sa polja računarske grafike koje je obrađivao CPU, čime rasterećuju ostatak sistema. Današnja grafička kartica svojom snagom, brojem tranzistora premašuju CPU (Central Processing Unit).
Snaga grafičkog čipa je bitna samo za aplikacije gdje je potrebno prilično brzo iscrtavanje slika kao kod 3D računarskih igara, CAD softvera. Svaka grafička kartica na sebi ima procesor, veliku količinu memorije važnu za pokretanje igara, te još nekih programa. Grafičke kartice mogu imati jedan ili više izlaza. Danas su to većinom DVI – Digital Visual Interface, VGA – Video Graphics Array, HDMI – High-Definition Multimedia Interface.
Moderne grafičke kartice se spajaju na matičnu ploču pomoću PCI-E porta – Peripheral Component Interconnect Express, a kod starijih računara za to je služio AGP port.
GPU
Grafička procesorska jedinica (engl. Graphics processing unit – GPU) je specijalizovani elektronski sklop dizajniran da brzo manipuliše i mijenja sadržaj memorije i tako ubrzava izgradnju slika u međuspremniku namjenjenom za prikaz slike na ekranu. Jednostavan opis uloge GPU-a je da on prevodi binarni kod u vidljivu sliku na nekom grafičkom izlaznom uređaju. Princip je jednostavan, CPU u saradnji sa softverom, kao što je 3D računarska igra, šalje informacije grafičkom procesoru koji potom obrađuje dobijene informacije i šalje ih na monitor. GPU se danas koristi u računarima, mobitelima, radnim stanicama, igračkim konzolama itd.. U računarima grafički procesor može biti prisutan na grafičkoj kartici, matičnoj ploči ili kao dio CPU-a. Današnji grafički procesori su vrlo učinkoviti u manipulisanju računaskom grafikom te njihova visoka paralelna struktura čini ih učinkovitijima od procesora opšte namjene (engl.Central Processing Unit – CPU) kod algoritama gdje obrada velikih blokova podataka ide u paraleli.
VRAM
Video RAM ili VRAM je memorija koja se nalazi na grafičkim karticama. Integrisani video čipovi dijele RAM memoriju sa ostalim komponentama računara odnosno „video podatke“ spremaju u RAM. Nedostatak toga je brzina RAM-a, manja propusnost, manje slobodnog prostora u RAM-u. Grafičke kartice koje se ugrađuju u računar (koje nisu integrisane) imaju svoju memoriju koja se naziva Video RAM ili VRAM. VRAM na grafičkoj kartici služi za pohranjivanje podataka za GPU, najčešće teksture, Z-buffer i druge elemente. Brzina VRAM-a je davno prevazišla brzinu sistemskog RAM-a. Današnje grafičke kartice koriste GDDR4 ili GDDR5 (GDDR4 OD 900 MHz (1800 MHz efektivna)). GDDR5 može izvršiti 4 operacije u jednom taktu. Brzine koje postiže su do 8Gb/s, 6500-7000MHz. Količina memorije na današnjim grafičkim karticama ide od 1 GB do 32GB (najčešće 1-2GB), ali količina memorije nije toliko presudna, mnogo je važnija njena brzina. Pošto GPU stvara sliku, držeći informacije i završene slike u VRAM-u, brzina memorije je vrlo važna, jer što je brža memorija to će brže slika biti prikazana. Predstavljena je i GDDR5X memorija sa brzinama od 10 do 14Gb/s.
BIOS, odnosno VBIOS (Video BIOS), sadrži osnovni program koji je obično skriven od korisnika, koji služi za upravljanje operacijama grafičke kartice te daje instrukcije koje dozvoljavaju hardveru i softveru da komuniciraju sa grafičkom karticom. Obično sadrži informacije vezane za pravovremenost rada memorije, operativnu brzinu i voltažu grafičkog procesora, kao i mnoge druge informacije. U nekim slučajevima je moguće mijenjati ove informacije, ali to se radi najčešće prilikom overklokovanja grafičkog procesora i/ili memorije, što proizvođači ne preporučuju, jer može trenutno doći do oštećenja ili nakon nekog vremena pod uticajem visokih temperatura.
HLADNJAK
Već nam je poznato da se CPU grije i da mu je potreban hladnjak bilo pasivni ili aktivni. Materijali koji su pod dugotrajnim uticajem veće topline skloni su kvarenju i zbog toga je dobro imati riješeno hlađenje. Pasivni hladnjak je „komad metala“ odnosno radijator, izveden tako da omogući strujanje vazduha tj. odvođenje što više topline. Prednost je što ne stvara buku, ali nije mnogo efikasan. Aktivni hladnjak se sastoji od pasivnog hladnjaka i ventilatora. Ventilator ubrzava strujanje vazduha kroz hladnjak i tako se odvodi mnogo više topline. Svaki hladnjak ima takozvane “heatpipove” (bakrene cijevi koje služe za odvod topline sa procesora). Prije postavljanja (ugrađivanja) hladnjaka na procesor preporučljivo je staviti “termalnu pastu” na CPU/GPU. Pasta služi da se popune neravnine ili “rupice” između procesora i hladnjaka.
Pitanje koje se mnogo vrti po internetu i kod kojeg mnogi ljudi griješe jeste “Kako odabrati dobru grafičku karticu?” i “Šta gledati kod kupovine grafičke kartice?”
Ono što je najbitnije i što najbolje karakteriše rad grafičke kartice jeste grafički procesor. Od njega najviše zavisi kakve će biti performanse U većini slučajeva cijena je ta koja diktira kvalitet svakog proizvoda. Postoji veliki broj sajtova na kojima možete da izvršite poređenje grafičkih kartica. Na sve segmente treba obratiti pažnju, a najviše na Memory Bandwidth, Texel Rate i Pixel Rate. Savjetujemo da na Youtube pogledate neke recenzije grafičkih kartica i da na primjeru pogledate kako to funkcioniše. To nije najbolji način iz razloga što grafička kartica nije jedina koja odlučuje o tome kakve ćete performanse imati. U tome učestvuju još i procesor, kao i operativna (RAM) memorija
Na tržištu postoje brojni proizvođači grafičkih čipova, od kojih je vrijedno spomenuti sledeće:
• NVIDIA
• ATi Technologies (sada dio AMD-a)
• Intel
• Matrox
• S3 Graphics
• SiS
• VIA
• Fujitsu
• 3Dlabs
• XGI Technology
• 3dfx (sada dio NVIDIE)
• Falanx Microsystems – Mali – sada ARM Norveška
Comments are closed.